چشم‌اندازی به لزوم شناسایی و اکتشاف منابع معدنی پهنه‌های آبی جنوب کشور

مدیرکل دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور ضمن اشاره به برگزاری دهمین نشست کمیته منابع غیر زنده دریایی که به میزبانی و ریاست سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور برگزار شد، گفت: اهمیت شناسایی و اکتشاف عناصر مهم معدنی بستر عمیق دریای عمان-اقیانوس هند بعنوان یک چشم‌انداز روشن و تحقق‌پذیر با اکثریت آرا به تصویب رسید.

مسعود زمانی‌پدرام، افزود: در این راستا لزوم جلسات منظم و مستمر ارگان‌های مختلف مرتبط با علوم دریایی، به ویژه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور که اکتشافات معدنی مناطق خشکی و دریا را بر عهده دارد، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

وی، تدوین برنامه استراتژیک و اولویت‌کاری، جذب نیروی انسانی، ایجاد کارگاه‌های آموزشی، تخصیص اعتبار و سرمایه‌گذاری، توجه به قوانین ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تنظیم شده ملی کشورها و نیز بین‌المللی از مباحث بسیار مهم در این چشم‌انداز است.

مدیرکل دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان این‌که از دیدگاه زمین‌شناسی دریایی، بستر عمیق دریای عمان و اقیانوس هند به منظور اکتشاف عناصر ارزشمند معدنی مناسب است، تصریح کرد: اما پیش از تصمیم‌گیری نهایی در اجرای عملیات اکتشافی لازم است مجموعه­‌ای از داده­های پایه­ای شامل تکتونیک، ژئوفیزیک دریایی، رسوب‌شناسی، سنگ‌شناسی، ژئوشیمی رسوبی و تنوع زیستی و مسئله روش برداشت و جلوگیری از پسماند خروجی حاوی عناصر سمی بستر عمیق آب‌های بین‌المللی گردآوری و وجود شرایط تشکیل عناصر ارزشمند معدنی بستر عمیق دریا بررسی شود.

زمانی با اشاره به این‌که پیش‌تر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور بر اساس وظایف حاکمیتی خود فرآیند تهیه نقشه‌های مختلف زمین‌شناسی دریایی به مقیاس 1:50000 را آغاز کرده، گفت: این نقشه‌ها شامل رسوب‌شناسی و شناسایی منابع معدنی، ژئوشیمی رسوبی و آلاینده‌های زیست‌محیطی و ژئومورفولوژی است که تهیه آن از اوایل سال 1398 آغاز شده ولی به صورت منسجم و هدفمندتر (از خردادماه سال 1402) و در قالب طرح تحول زمین‌شناسی دریایی قرار است در طول سواحل و مناطق کم عمق دریایی عملیاتی و انجام شود.

به گفته وی، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور همچنین با تکیه بر کارشناسان و متخصصان بخش زمین‏‌شناسی دریایی، این توان و پتانسیل را دارد که در راستای سیاست‌های کلی توسعه دریا محور برنامه هفتم دولت و همکاری و مشارکت ارگان‌های مختلف دریایی (در قالب تفاهم‌نامه، توافق‌نامه، قرارداد) از نظر تعاملات علمی، پژوهشی، تحقیقاتی و استفاده از امکانات و توانمندی‌­های اطلاعاتی، تجربه و تخصص هر یک از ارگان‌های دریایی، عملیات شناسایی و ثبت منابع معدنی بستر عمیق دریا را به منظور افزایش رشد اقتصادی و تحقق یافتن سعادت پایدار در آب‌های بین‌المللی آغاز کند.

مدیرکل دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تصریح کرد: بکارگیری شناورهای بزرگ تحقیقاتی، خریداری زیردریایی تحقیقاتی و تجهیزات جهت شناسایی و اکتشاف بستر عمیق دریا از نظر فنی و لجستیکی حائز اهمیت است.

گفتنی است، کشورهایی همچون چین، کانادا، کره­‌جنوبی، انگلیس، بلژیک، برزیل، فرانسه، آلمان و سنگاپور اقدام به سرمایه­‌گذاری در اکتشاف عناصر از بستر عمیق دریا کرده‌­اند. این ذخایر در دشت­‌های آبیسال؛ کوه­های دریایی، دودکش­‌های سیاه، سیستم‌­های فعال هیدروترمالی، مراکز گسترش بستر اقیانوس و سیستم­‌های گسلی بستر عمیق دریا و اقیانوس‌ها قرار دارد. هدف اصلی فعالیت­‌های اکتشافی آنها پی جویی رسوبات نودولی چندفلزی و رسوبات سولفیدی است. این ذخایر معدنی اکثرا در اعماق 3000 تا 6000 متری قرار دارند و از لحاظ کنوانسیون‌­های حقوق دریایی در آب­های بین‌­المللی جای می­‌گیرند.

نودول‌­های چندفلزی: نودول‌های منگنز شامل عناصر بسیاری همانند منگنز، مس، تیتانیوم، نیکل، وانادیوم، کبالت، آرسنیک، توریوم، تالیوم، عناصر نادر خاکی‌و… هستند که در پی نرخ رسوبگذاری آرام در دشت­های آبیسال و فرآیندهای دیاژنزی تشکیل می‌شوند. در مقیاس صنعتی چهار نقطه از بستر اقیانوس‌های جهان مناسب هستنند که در جدول زیر ارائه می‌­شود.